Akka Mahadevi Jayanti
ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿ
ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿ (c.1130–1160) ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಆರಂಭಿಕ ಮಹಿಳಾ ಕವಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಮತ್ತು 12 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗಾಯತ ಶೈವ ಪಂಥದ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿ.
ಅವರ 430 ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ವಚನ ಕವಿತೆಗಳು (ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಕವಿತೆಗಳ ಒಂದು ರೂಪ), ಮತ್ತು ಮಂತ್ರಗೋಪ್ಯ ಮತ್ತು ಯೋಗಾಂಗತ್ರಿವಿಧಿ ಎಂಬ ಎರಡು ಸಣ್ಣ ಬರಹಗಳು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಅವರ ಅತ್ಯಂತ ಗಮನಾರ್ಹ ಕೊಡುಗೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಅವರು ಚಳುವಳಿಯ ಇತರ ಸಂತರಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಕ್ಕ (“ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರಿ”) ಎಂಬ ಪದವು ಬಸವಣ್ಣ, ಸಿದ್ಧರಾಮ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳಂತಹ ಮಹಾನ್ ಲಿಂಗಾಯತ ಸಂತರು ನೀಡಿದ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿದೆ.
Akka Mahadevi Jayanti
ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿ-Akka Mahadevi Jayanti
ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿ (c.1130–1160) ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಆರಂಭಿಕ ಮಹಿಳಾ ಕವಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಮತ್ತು 12 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗಾಯತ ಶೈವ ಪಂಥದ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿ.
ಅವರ 430 ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ವಚನ ಕವಿತೆಗಳು (ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಕವಿತೆಗಳ ಒಂದು ರೂಪ), ಮತ್ತು ಮಂತ್ರಗೋಪ್ಯ ಮತ್ತು ಯೋಗಾಂಗತ್ರಿವಿಧಿ ಎಂಬ ಎರಡು ಸಣ್ಣ ಬರಹಗಳು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಅವರ ಅತ್ಯಂತ ಗಮನಾರ್ಹ ಕೊಡುಗೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಅವರು ಚಳುವಳಿಯ ಇತರ ಸಂತರಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಅಕ್ಕ (“ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರಿ”) ಎಂಬ ಪದವು ಬಸವಣ್ಣ, ಸಿದ್ಧರಾಮ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುಗಳಂತಹ ಮಹಾನ್ ಲಿಂಗಾಯತ ಸಂತರು ನೀಡಿದ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿದೆ.
ಮತ್ತು “ಅನುಭವ ಮಂಟಪ” ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನದ ಸೂಚನೆಯಾಗಿದೆ.
ಅವರು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಸ್ಪೂರ್ತಿದಾಯಕ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದ್ದಾರೆ.
ಅವಳು ಶಿವನನ್ನು (‘ಚೆನ್ನ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ’) ತನ್ನ ಪತಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದಳು, (ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ‘ಮಧುರ ಭಾವ’ ಅಥವಾ ‘ಮಾಧುರ್ಯ’ ಭಕ್ತಿಯ ರೂಪ ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಲಾಗುತ್ತದೆ).
ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ
ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿಯು 1130 ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಶಿವಮೊಗ್ಗದ ಸಮೀಪದ ಉಡುತಡಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದಳು.
ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅವರು ಪರ ಶಿವನ ಭಕ್ತರಾದ ನಿರ್ಮಲಶೆಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಸುಮತಿ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಜನಿಸಿದರು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಮೂಲಗಳು ಆಕೆಯ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ, ಆದರೂ ಇದು ಮೌಖಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮತ್ತು ಅವಳ ಸ್ವಂತ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಭಾರತೀಯ ಹ್ಯಾಜಿಯೋಗ್ರಾಫಿಕ್, ಜಾನಪದ ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಆಕೆಯ ಒಂದು ಸಾಹಿತ್ಯವು ಶಿವನನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ತನ್ನ ಜನ್ಮಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬವನ್ನು ತೊರೆದ ಅನುಭವವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ.
ಥಾರು ಮತ್ತು ಲಲಿತಾ ಅವರು ಕೌಶಿಕ ಎಂಬ ಸ್ಥಳೀಯ ಜೈನ ರಾಜನು ತನ್ನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಬಯಸಿದನು.
ಆದರೆ ಅವಳು ಅವನನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದಳು, ಬದಲಿಗೆ ದೇವರಾದ ಪರ ಶಿವನಿಗೆ ಭಕ್ತಿಯ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಆರಿಸಿಕೊಂಡಳು ಎಂಬ ಜನಪ್ರಿಯ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಆದರೂ ಕೂಡ, ಈ ಖಾತೆಯ ಆಧಾರವಾಗಿರುವ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಮೂಲಗಳು ಅಸ್ಪಷ್ಟ ಮತ್ತು ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿವೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಕವಿತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಅಥವಾ ವಚನಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಇದರಲ್ಲಿ ರಾಜನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಅವಳು ಮೂರು ಷರತ್ತುಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸುತ್ತಾಳೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಮಯವನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಇತರ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಭಾಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುವ ಆಯ್ಕೆಯ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವಿದೆ.
ರಾಜ. ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ವಿದ್ವಾಂಸ ಮತ್ತು ಕವಿ ಹರಿಹರ ತನ್ನ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಮದುವೆಯು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಮಮಾತ್ರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಆದರೆ ಕ್ಯಾಮಸರದ ಇತರ ಖಾತೆಗಳು ಷರತ್ತುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮದುವೆಯು ಸಂಭವಿಸಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ರಾಜ ಕೌಶಿಕನು ತಾನು ವಿಧಿಸಿದ ಷರತ್ತುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದಾಗ, ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿಯು ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ಪರ ಶಿವನ ನೆಲೆಯಾದ ಶ್ರೀಶೈಲಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಲು ಅರಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದಳು ಎಂದು ಹರಿಹರನ ಕಥೆಯು ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಪರ್ಯಾಯ ಖಾತೆಗಳು ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿಯ ಪರಿತ್ಯಾಗದ ಕ್ರಿಯೆಯು ರಾಜನ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದ ನಂತರ ರಾಜನ ಬೆದರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಅವಳು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಕಲ್ಯಾಣ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅವಳು ಇತರ ಇಬ್ಬರು ಕವಿಗಳು ಮತ್ತು ಲಿಂಗಾಯತ ಚಳವಳಿಯ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಾದ ಅಲ್ಲಮ ಮತ್ತು ಬಸವನನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದಳು.
ಅವಳು ತನ್ನ ಜೀವನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಶ್ರೀಶೈಲಂ ಪರ್ವತಗಳಿಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದಳು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅವಳು ತಪಸ್ವಿಯಾಗಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮರಣಹೊಂದಿದಳು.
ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿಗೆ ಹೇಳಲಾದ ಒಂದು ವಚನವು ಆಕೆಯ ಜೀವನದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ರಾಜ ಕೌಶಿಕ ಅವರನ್ನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ಮಾಡಿ, ಅವಳ ಕ್ಷಮೆಯನ್ನು ಕೋರಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಕರಡ್ಯಾಳ್ ಗುರುಕುಲ ಕಾಲೇಜು
ಪುರುಷ ಪ್ರಧಾನ ಈ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಕೊಡಿಸಲು ಶ್ರಮಿಸಿದ್ದ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ಚಳುವಳಿಯ ಪ್ರತಿಪಾದಕಿ ಆಗಿದ್ದರು ಎಂದು ಸಾಹಿತಿ ವಿಶ್ವಾರಾಧ್ಯ ಸತ್ಯಂಪೇಟೆ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಭಾಲ್ಕಿ ತಾಲೂಕಿನ ಕರಡ್ಯಾಳ್ ಶ್ರೀ ಚನ್ನಬಸವೇಶ್ವರ ಗುರುಕುಲ ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಅಕಾಮಹಾದೇವಿ ಜಯಂತಿಯ ಪ್ರಯುಕ್ತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿದರು.
ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮೊದಲ ಬಂಡಾಯ ಕವಯಿತ್ರಿ, ವಚನಗಾರ್ತಿ ಆಗಿರುವ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಶರಣ ಸಂಕುಲದಲ್ಲಿಯೇ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.
ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ಸಕಲ ಸುಖವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದ ಅಕ್ಕ ಎದುರಿಸಿದ ಕಷ್ಟ, ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು ಅಪಾರ.
ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶಿವನನ್ನು ಪತಿ ಎಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಲೌಕಿಕ ಜಗತ್ತನ್ನು ಧಿಕ್ಕರಿಸಿ ಕೇಶಾಂಬರಿಯಾಗಿ ಹೊರಟಿದ್ದ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಅಸಂಖ್ಯ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಮಾದರಿ ಆಗಿದ್ದರು ಎಂದು ಮಾರ್ಮಿಕ ಉದಾಹರಣೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿವರಣೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.